مترجم‌نامه/اندر حکایت اعتمادالسلطنه (قسمت دوم)

مترجم‌نامه

اندر حکایت اعتمادالسلطنه؛ رییس دارالترجمه همایونی (قسمت دوم)

مقدمه

صفحه‌ای جدید را در راگاوبلاگ گشوده‌ایم به نام «مترجم‌نامه» تا با زندگی مترجمان بیشتر آشنا شویم. از میان مترجمان مختلف، قرعه به نام محمدحسن خان مقدم مراغه‌ای ملقب به اعتمادالسلطنه افتاد. پیشتر، قسمت اول خاطرات او را به شما تقدیم کردیم. حال این شما و این هم قسمت دوم خاطرات رییس دارالترجمه همایونی.

فایده زبان انگلیسی

عصر بجهت کتاب تاریخ انگلیس که راجع بتاریخ قاجار است خانه میرزا رحیم پسر حکیم ­الممالک رفتم. علم چه خوب است. این … که از … کمتر است چون انگلیسی میداند و من نمیدانم شرافتی به من دارد. طرف احتیاج من شده است. از آنجا در خانه رفتم.

مترجم باهوش

امشب مخبرالدوله میگفت دیروز وقتی شما ترجمه میکردید در باطن یقین میگفتید کار دنیا را ببین که وزیر علوم ایران نباید فرانسه بداند که من مترجم واقع شوم. من گفتم نه والله! چنین خیال نکردم.

آداب و رسوم ترجمه شفاهی

فیروز کاکای میرزا سعید خان وزیر امور خارجه دوان دوان آمد که وزیر میگوید امروز وزیر مختار که تازه وارد شده حضور شاه خواهد آمد، تو باید ترجمه نطق او و نطق شاه را بکنی. به او جواب دادم در جمیع عالم رسم است که مترجم را دو سه روز قبل اطلاع میدهند. بعلاوه خطبه ایلچی را باید قبل از وقت باو نشان بدهند. چه میدانم این وزیر مختار چه خطبه­ ای خواهد خواند؟ برو بوزیر بگو کسی دیگر را بجهت این کار تعیین کنند.

رفت برگشت. کاغذی از وزیر آورد که حکم شاه است، شما باید ترجمه کنید. گفتم اقلا خطبه ایلچی را به من بدهید. رفت و آمد که خطبه هم خدمت شاه است. خلاصه دیدم باری بر دوش من است و چاره ندارم. حالت منقلب، پناه بر خدا برده با ایلچی وارد اطاق شدم. شاهزاده با شمشیر مرصع ایستاده بودند. عمله خلوت … از پشت در و اُرسی تماشا میکردند. من هم حاضر این کار نشده ده سال قبل این کار را کرده بودم. خلاصه بفضل خدا خطبه ایلچی را به آواز بلند در نهایت فصاحت ترجمه کردم. بعد نطق شاه را در کمال خوبی قریب نیم ساعت که ایلچی با شاه حرف میزد مترجم بودم. همه تحسین کردند. وزیر خارجه صورتم را بوسید.

منبع

روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه به کوشش ایرج افشار

*طرح روی جلد کتاب اثر ناصرالدین شاه قاجار است.